نویسنده
امروزه در عصری زندگی می‌کنیم که به آن عصر دیجیتال اطلاق می‌گردد. عصر دیجیتال عصری است که در آن استفاده از فناوریهای دیجیتال به میزان قابل توجهی شیوع و گستردگی پیدا کرده است.
در این مقاله قصد داریم مهم‌ترین فناوریهای دیجیتال تحول‌آفرین را معرفی نماییم.
1- هوش مصنوعی
هوش مصنوعی از دو بخش هوش و مصنوعی تشکیل شده که واژه هوش به معنای عملکرد ذهن در برقراری ارتباط با محیط است و واژه مصنوعی، به معنای ساخته دست بشر، به هوش نسبت داده شده است. البته این تعریف چندان دقیقی برای هوش مصنوعی نیست؛ هوش مصنوعی بسیار متفاوت از مفهوم هوش در علوم دیگر مانند روانشناسی و مفاهیم مرتبط با آن مثل قوه نطق، عقل و درک معنا می‌گردد. هوش مصنوعی طرح ساخت یک ماشین محاسبه‌ای می‌باشد، با قدرت انجام همان وظایفی که هوش طبیعی انسان انجام می‌دهد؛ یعنی بتواند اعمالی را که به هوش انسانی احتیاج دارد، به انجام برساند.
می‌توان هوش مصنوعی را این‌گونه تعریف کرد: هوش مصنوعی یک اصطلاح اشتراکی برای سیستم‌های کامپیوتری است که می‌توانند محیط خود را حس کرده، فکر کنند و در واکنش به آنچه حس می‌کنند، عمل کنند.
2- اینترنت اشیا
اینترنت اشیاء به معنی یک شبکه جهانی از اشیاء مرتبط و متصل است که هر یک دارای آدرس مختص به خود بوده و بر اساس قراردادهای استانداردشده‌ای با یکدیگر در ارتباط‌اند.
تعریف ایزو از اینترنت اشیاء آن را به عنوان زیرساختی از ارتباطات اشیاء، افراد، سیستم‌ها و منابع اطلاعاتی با خدمات هوشمند معرفی می‌کند که به آن‌ها اجازه پردازش اطلاعات جهان فیزیکی و مجازی و واکنش به آن را می‌دهد. آی‌تی‌یو، اینترنت اشیاء را زیرساخت جهانی برای اجتماع اطلاعات و ارائه خدمات پیشرفته به‌وسیله اتصال اشیاء (فیزیکی و مجازی) بر اساس فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی موجود و در حال تکامل می‌داند.
اینترنت اشیاء به اکوسیستمی اشاره دارد که از دستگاه‌های مجزا با سنسورهای مختلفی شامل شده که از طریق شبکه‌هایی در ارتباط هستند. این مفهوم ممکن است مدت‌ها قبل در صنعت به وجود آمده باشد اما امروزه به دستگاه‌های محاسباتی کوچک اشاره دارد. اشیاء و چیزهایی که حتی فکرش را نمی‌کنیم مثل غذا، پوشاک و دارو. با توسعه کاربرد اینترنت اشیاء، داده‌های زیادی تولید می‌گردند که نیاز به کاوش و تحلیل را افزایش می‌دهند. اشیاء از طریق سنسورها و شبکه‌ها با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و داده و اطلاعات را دریافت و آن‌ها را ذخیره و پردازش می‌نمایند.
3- واقعیت مجازی و افزوده
واقعیت مجازی و افزوده فناوری‌هایی هستند که در حال ایجاد تحول دیجیتال در نحوه استفاده از محتوا و ارتباطات، در بازار کالای مصرفی و نیز در بسیاری از بازارهای تجاری در عصر دیجیتال هستند. هم‌زمان فناوریهای نزدیک و مرتبطی چون فایوجی با این فناوری در حال پیشرفت هستند که باعث شده‌اند بهره‌برداری از پتانسیل‌های این حوزه میسر شود.
همچنان که بازار توسعه می‌یابد، تجربه و انطباق، به ارائه‌کنندگان محتوا و خدمات این امکان را می‌دهد که با بهره‌گیری از مدل‌های کسب‌وکار فعلی و نیز معرفی خدمات جدید از پتانسیل‌های این حوزه فناوری استفاده کنند. در حال حاضر تجربه‌های واقعیت مجازی و افزوده نسبتاً مجزا بوده و مرزهای مشخصی دارند. با این حال در آینده نزدیک، طیفی از فناوری‌ها و تجارب بین واقعیت افزوده و مجازی وجود خواهند داشت.
4- بیومتریک
بیومتریک یکی از فناوریهای تحول‌آفرین عصر دیجیتال است که می‌تواند در سطوح مختلف تحول دیجیتال کمک کند. در تعریف کلی، به سنجیدن و محاسبه کردن ویژگی‌های بدنی یک فرد، بیومتریک گفته می‌شود. ویژگی اصلی بیومتریک‌ها بی‌همتا بودن آن‌هاست که امنیت استفاده از آن‌ها به عنوان رمز و کلید عبور را، بسیار بالا می‌برد. دو کاربرد اصلی بیومتریک، احراز هویت و شناسایی افراد می‌باشد.
احراز هویت بیومتریک به فرایندی گفته می‌شود که ویژگی‌های زیستی یک فرد (مشخصات بیومتریک) با قالب از پیش تعیین شده تطابق داده می‌شود تا میزان شباهت این دو بررسی گردد. با کمک این روش، هویت فرد تعیین می‌گردد. (مثل حسگر اثرانگشت بر روی گوشی‌های تلفن همراه) این روش مترصد یافتن پاسخ به این جواب است که “شما فرد الف هستید یا خیر؟”
شناسایی افراد، طبیعتی منفعل‌تر از احراز هویت دارد. چرا که در این روش با کمک فناوری‌هایی نظیر تحلیل چهره یا صدای شخص، به شناسایی فرد موردنظر پرداخته می‌شود. این روش به دنبال پاسخ این سؤال است که شما چه کسی هستید؟
این فناوری‌ها به دو دسته رفتاری و فیزیولوژیک تقسیم می‌گردند:
۱. مشخصه‌های رفتاری: نحوه تایپ کردن، صدا، امضا کردن و …
۲. مشخصه‌های فیزیولوژیک: اثرانگشت، اثر کف دست، عنبیه چشم، تشخیص چهره و …
امروزه با توجه به پیشرفت فناوری‌هایی نظیر تشخیص چهره و رایانش‌های سریع، ایجاد امنیت در حوزه‌های مختلف، به وسیله بیومتریک بسیار ساده‌تر از گذشته شده است.
5- فایوجی
شبکه‌های موبایلی در سرتاسر جهان در آستانه تحولی عظیم قرار گرفته‌اند. توانایی شبکه‌های فورجی برای رفع نیازهای کاربران به انتهای مسیر خود نزدیک می‌شود. شبکه‌های کنونی توانایی رفع نیاز پرحجم مخاطبان را نخواهد داشت و به‌زودی، امکان ارائه خدمت به مشتریان خود را نخواهد داشت. معضل شبکه‌های فورجی تنها به عدم پاسخگویی به مخاطبان خلاصه نخواهد شد. بلکه از منظر زیرساختی و سخت‌افزاری نیز این شبکه‌ها به انتهای راه خود نزدیک شده‌اند.
در حال حاضر در اکثر نقاط دنیا، فناوری فورجی پوشش مناسبی داشته و به رفع نیاز مشتریان مشغول است. اما برنامه بعدی شرکت‌های تلکامی ایجاد بسترهای فایوجی یا نسل بعدی شبکه‌های موبایلی خواهد بود. فایوجی یک شبکه تعریف‌شده نرم‌افزاری می‌باشد. به این معنا که لزوماً این شبکه به دنبال جایگزینی کابل‌های قدیمی نخواهد بود، اما در صورت گسترش بسیار زیاد و دقیق آن، به دلیل سرعت بسیار بالا و تأخیر بسیار پایین، نیاز به کابل را از بین خواهد برد و می‌تواند در انتقال اطلاعات، با سرعت و اطمینان کابل‌ها رقابت نماید. با ایجاد چنین تغییری، بسیاری از خدمات خواهند توانست در بستر ابر به مخاطبان ارائه گردند. در این صورت، تمامی نیازهای کاربران به صورت نرم‌افزار و ابر رفع خواهد شد. با توجه به سرعت ۱۰۰ برابری فایوجی نسبت به فورجی، این موضوع قابل‌دسترسی خواهد بود.
یکی دیگر از تفاوت‌های شبکه فایوجی نسبت به فورجی، تفاوت در زمان پاسخگویی به دستورات کاربران خواهد بود؛ به‌نحوی‌که جواب یک دستور در شبکه فورجی ۴۵ میلی‌ثانیه زمان نیاز دارد. این میزان در شبکه فایوجی به یک میلی‌ثانیه رسیده است. این میزان یعنی ۴۰۰ برابر سریع‌تر از پلک زدن شما. این فناوری خواهد توانست تجربه جذاب‌تر و یکپارچه‌تری برای کاربران گوشی‌های تلفن همراه ایجاد نماید. مخاطبان بازی‌های کامپیوتری نیز از این شبکه بهره فراوانی خواهند برد. ماشین‌های خودران نیز با کمک شبکه‌های فایوجی دقت بسیار بالاتری خواهند داشت و توان پردازش آن‌ها افزایش خواهد داشت. با کمک فایوجی تا سال ۲۰۲۵، تمامی دستگاه‌های اینترنت اشیا خواهند توانست به یکدیگر متصل شده و به تعامل با هم بپردازند.
شبکه‌های فایوجی به کمک امواج رادیویی کوتاه‌تر، خواهند توانست سرعت بسیار بالاتر و زمان پاسخگویی بسیار کمتری برای کاربران ایجاد نمایند. زیرساخت این فناوری با فناوریهای قبلی تفاوت چندانی ندارد. اما امواج مورد استفاده در این فناوری نسبت به فناوریهای ماقبل خود، توانسته سرعت و اطمینان بیشتری برای کاربران خود فراهم آورد.
6- رباتیک
ماشین‌ها برای مدت‌های طولانی به عنوان بخشی از واقعیت انسانی بوده‌اند. انقلاب صنعتی تغییری اساسی در استفاده از ماشین‌ها ایجاد کرد. استفاده از ماشین‌ها در آن زمان با شک و تردیدهایی همراه بود و اهمیت آن‌ها به شیوه‌های گوناگونی ارزیابی می‌شد؛ بعضی ماشین‌ها را به عنوان تهدید و بعضی دیگر را به عنوان فرصت می‌دیدند. امروزه نیز در عصر دیجیتال و با وجود فناوریهای فراگیر و در مرحله‌گذار، شرایط برای ماشین‌ها و فرآیندهای هوشمند در حال تکرار شدن است. تکامل و انقلاب فراگیر بدین معنی است که ماشین‌ها و تجهیزات می‌توانند در هرجایی حتی بدن انسان نصب شوند.
ربات‌ها می‌توانند دستیار انسان شوند و در آینده نه چندان دور به همکاران ما تبدیل خواهند شد. انسان با کمک اپلیکیشن‌ها و راهکارهای فناورانه فراگیر، به‌تدریج از قید زمان و فضا رها می‌شود. در این حین که ماشین‌های هوشمند در کار و فراغت انسان به او کمک می‌کنند، رابطه آن‌ها بیشتر و بیشتر یکپارچه و فعالانه‌تر می‌شود و در نتیجه در فضای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی تغییراتی ایجاد می‌شود. از این رو زمان آن رسیده که انتظارات و تقاضاهای خود را از ربات‌ها بررسی و بازبینی کنیم. باید مدل‌های جدیدی از همکاری و تعامل انسان-ربات را یافته و در عین حال قوانین جدیدی برای این امر در جامعه شکل دهیم. همچنین باید توجه کنیم که در کجا قرار داریم و در آینده به کجا خواهیم رفت.
7- چاپ سه‌بعدی
یکی از آرزوهای بشر در طول تاریخ، در اختیار داشتن چیزی بوده که در فکر خود آن را تصور می‌کرد. در زمان‌های دور، مخترعین می‌بایست پس از آوردن ایده‌شان بر روی کاغذ، با وسایل موجود، مثل چوب و فلز، به ساخت طرحشان مبادرت می‌ورزیدند. اما در عصر دیجیتال، با روی کار آمدن کامپیوترهای قدرتمند، نرم‌افزارهای طراحی و فناوری چاپ سه‌بعدی، این آرزو تبدیل به یک واقعیت شده است.
امروزه شما می‌توانید با کمک چاپگرهای سه‌بعدی، هر طرحی را که در ذهنتان دارید، تبدیل به یک جسم سه‌بعدی کنید. به مدل‌های کامپیوتری که در گام بعدی تبدیل به مدل‌های فیزیکی می‌شوند، مدل سه‌بعدی گفته می‌شود. علاوه بر طراحی‌های مبدعانه با کمک چاپگرهای سه‌بعدی، می‌توان از هر شی، یک کپی ایجاد کرد؛ این اتفاق با اسکن کردن شی موردنظر و ارسال آن به چاپگرهای سه‌بعدی به‌سادگی قابل انجام است.
نکته جالب در ارتباط با این فناوری آن است که بیش از ۳۰ سال پیش، این فناوری معرفی شده بود، اما به دلیل مقررات و دعاوی حقوقی، بسیاری از سازمان‌ها باید تا زمان اتمام حق اختراع، منتظر چاپ سه‌بعدی می‌ماندند.
